Casteddu-Livorno 2-2

de Lisandru Beccu

Eris sos òmines de Juric ant otènnidu una promotzione istòrica. S'iscuadra calabresa, difatis, a tres giorronadas dae s'acabbu, at conchistadu s'atzessu a sa Serie A pro s'istajone 2016/2017, paregende contra a su Modena.

Diabete, su rispàrmiu si giogat in sa preventzione

de Lisandru Beccu

Sa Regione ponet a disponimentu su 9% de s'ispesa sanitària pro curare su diabete. Pagu prus o mancu 290 milliones de èuros. Su grupu de chirca Ceis-eehta, de s'Universidade Tor Vergata de Roma, in un'addòbiu in Casteddu, at presentadu un'istùdiu interessante. Sa chirca ammustrat chi su sistema regionale de sa salude diat pòdere risparmiare fintzas a 25 milliones de èuro raddopiende sos esames de s'emoglobina glicada e aumentende su controllu de sos àteros paràmetros comente su colesterolo.

Sìria. Sos aèreos de Assad nche derruent s’ospidale pediàtricu

de Maurìtziu Sale

Deretos  irishexaminer     URL imàgine

In àrabu, Al Quds (Sa Santa) est su nùmene chi, a su sòlitu, impreant pro Gerusalemme. E fiat custu su nùmene chi l'aiant postu a s'ospidale de Aleppo, derrutu suta sos corfos aèreos de Assad, sa note intre mèrcuris e giòbia in pessu colados. A gestire s'ospidale bi fiant sos òmines e sas fèminas de Mèigos sena làcanas. Fiat un'istrutura cun 34 postos de ricòveru e teniat una particularidade: fiat un'ospidale pediàtricu. In ie bi traballaiant a tempus prenu 8 mèigos e 28 infermieris. E cun totu chi bi fiat su pasu bèllicu, cun totu chi Assad aiat leadu s'impinnu morale e formale a lu rispetare, cun totu chi su bonu fiant pipios, sos chi bi fiant acasagiados in intro, Al Quds, in Aleppo, est istadu su primu e su bersàlliu prus corfadu dae sa fùria guvernativa. Unu disacatu.

Sa Die chi dêt bènnere

de Màuru Piredda

Aligi Sassu

Su 28 de abrile su pòpulu sardu diat dèvere festare sa die sua. In su 1794, a su nessi intre chie bi pigat parte a s'ammentu, l'ischimus ite b'at acontèssidu. E ischimus finamentas ite tocat a ammaniare pro nos indiritzare a chie non connoschet s'istòria nostra. A bias si pensat chi su bòidu dipendat dae una farta de cussèntzia natzionale (ma pro cussu bastet a bìdere su tifu de prus de carchi sardu pro sa natzionale biaita de fùbalu). Àteras bias (finas cunfrontende àteras fartas europeas e mundiales) nos abbigiamus chi est sa connoschèntzia istòrica generale chi mancat. De su restu sa die de s'atzapa non naschet gasi, dae su nudda.

Sa Comuna in sos meledos de Antoni Gramsci

tradutzione de Lisandru Beccu

«Sa paràula "sa comuna" est una de sas prus difusas in sardu. Intre sos massajos e sos pastores sardos esistit un'aspiratzione religiosa a sa "comuna", a sa collaboratzione de fraternidade de totu sos òmines chi traballant e sufrint pro eliminare sos parassitas, sos ricos chi nche li furant su pane a su pòberu, chi faghent traballare su fìgiu de su pòberu e li donant unu bìculu de pane. Creimus pròpiu chi custos signores atzionistas e aristocràticos e industriales de Torino s'ingannent a partidu. Custos non cumprendent su massaju e su pastore sardu. Creent a beru chi su sardu si potzat bèndere s'ànima e sa cussèntzia suas de òmine pro una mura de zigarru; chi su sardu potzat devènnere su cosacu de cale si siat Kornilov; chi su sardu non leet parte a sas aspiratziones chi previdant un'òrdine nou de sas cosas, in ue sos traballadores siant sos dirigentes de sos afares pùblicos, conca a un'òrdine nou in ue su traballu de sos operajos e de sos massajos siat sa prima fonte de su deretu e su fundamentu de sa Sotziedade.

Sos sardos tenent sa fieresa issoro e custos atzionistas, custos industriales, custos aristocràticos cun sas festas issoro, cun sas mascaradas issoro, ipòcritas, ofendent cun violèntzia pròpiu custa fieresa».

Antoni Gramsci (Ales, 22 de Ghennàrgiu de su 1891 – Roma, 27 de Abrile de su 1937)

Emigrantes. Sunt 1232 sos mortos in su Mediterràneu

de Maurìtziu Sale

Deretos Ansa/Epa  URL imàgine

Sa noa benit dae Ginevra e est de custu mangianu. Su contadore ferale est semper andende e nch'est cròmpidu a 1232 mortos dae printzìpiu de annu a oe. Su destinu de sos disamparados, sos chi chircant in cada manera de nche cròmpere a Europa est marcadu a fogu. No atzinnant a menguare sas suferèntzias e sa malesaura chi corfat die cun die sos poberitos in chirca de ispera. In sa matessi trata de tempus, su totale de sos chi dae mare ant postu pee in logu firmu est de 181.476. Sunt datos ammaniados dae s'Oim, organizatzione internatzionale chi s'òcupat de disterru dae logos trùbulos, de gherra o carestia. S'Oim at fintzas agiuntu chi «b'at àpidu sucursos oe puru e recùperu de mortos in mare» in s'oru de sa costera lìbica, a curtzu a Garabulli. No ant pòdidu pretzisare però si fiant galu de sos de sa chida colada o si puru b'at àpidu àtera disaura in intro de note.

25 de abrile. Ricurrèntzia o inditu pro su venidore?

de Màuru Piredda

Deretos everintransit  URL imàgine

25 de abrile, die tinta a ruju, sìmbulu de renàschida beranile pro sos pòpulos disigiosos de libertade e giustìtzia sotziale. Die de bentos chi ant survadu e chi sighint a survare carignende sas boghes de chie, comente in Kurdistan, cantat Bella ciao, innu resistente internatzionale. Bentu chi nos narat chi non b'at làcana chi potzat fàghere nàrrere a chie si siat gherret pro unu mundu mègius chi «custa no est sa festa mia».   

Oe est festa in Itàlia, pro ammentare su sacrifìtziu de chie at gherradu contra a sa barbaridade de su capitale incamisadu a nieddu. Calamandrei faeddeit de «rivolutzione fartada» e, a su matessi tempus, de «rivolutzione promìtida» gràtzias a carchi artìculu prus chi non progressista de sa Costitutzione. Ma l'amus bidu chi no est bastante a àere unos cantos deretos iscritos. Traballu, istrutzione, salude: nudda b'at de acumpridu. 

Oe est festa finamentas in Portugallu, pro ammentare s'acabbu de sa ditadura nàschida cun Salazar e sighida cun Caetano. Sa rivolutzione de sos gravellos la ghieit  sa banda progressista de sas fortzas armadas e, finamentas in cue, sa punna fiat sa matessi de su bonu de sos partisanos cun su mucadore ruju. Sa Costitutzione de su 1976 faeddeit de «transitzione a su sotzialismu», a una «sotziedade lìbera, giusta e aguale». Finas a sas riformas de s'82 e de s'89, chi mudeint s'orientamentu conca a su liberismu. 

Su 25 de abrile, duncas, nos narat chi cale si siat deretu no est una cuntzessione ma una conchista inghiriada, die cun die, dae milli perìgulos. Custu est s’inditu, pro chi sa die de sa Liberatzione non siat una ricurrèntzia bòida. 

Temperaduras record in Ìndia, prus de 150 mortos

de Lisandru Beccu

Deretos si24, Url imàgine

Dae chenàbura, in Ìndia, sunt mortas prus de 150 pessones a cajone de un'aumentu anòmalu de sas temperaduras. S'emergèntzia pertocat mescamente sos istados de Orissa de Telangana e de Andra Pradesh, ma sunt interessados fintzas sos istados de Maharashtra, de Chhattisghard, de Madhya Pradesh e de Jhaskhland.

Eletziones in Sèrbia. Sas antitzipadas cun èsitu preistabilidu

de Maurìtziu Sale

Deretos eastjournal  URL imàgine

Cras si votat in Sèrbia. Polìticas e amministrativas. Chi bi nd'aeret bisòngiu no est craru a pustis de duos annos ebbia pro Aleksandar Vučić, su Primu ministru chi at, isse matessi, torradu a pònnere in duda una majoria forte che a sa sua. Non si cumprendet pro ite apat chertu eletziones antitzipadas. Podet èssere chi chèrgiat una cunfirma subra su 50% de sos cunsensos e de sos cunsessos. In Belgradu, pompiende·si a in tundu paret comente chi àera de eletziones non bi nd'apat. Belle perunu manifestu. Noas nudda. Televisiones a sa muda, ràdios idem. E, si no esseret pro sos caminos lavados in sete abbas e pro sas butegas trassadas a festa, non diat pàrrere chi b'apat perunu disafiu eletorale.

Casteddu-Lanciano 1-1

de Lisandru Beccu

A pustis de su parègiu cun s'ùrtima in classìfica sos sardos sunt obligados a bìnchere pro non pèrdere terrinu dae sa prima, su Crotone.

Bruxelles, a pustis de unu mese torrat a abèrrere sa metropolitana

de Lisandru Beccu

Aeroportu de Bruxelles. Deretos euronews.com, Url imàgine

Sa commissione parlamentare at bisitadu s'istatzione de sa metropolitana de Maelbeek, in Bruxelles, serrada unu mese a como pro sos atentados chi ant causadu 32 mortos e 300 feridos.

S'isprecu alimentare in s'Ue balet 143 milliardos

de Lisandru Beccu

deretos greenreport.it, Url imàgine

Onni tzitadinu de s'Unione europea, cada annu, nche fùlliat 173 chilos de alimentos. Unu totale de 143 milliardos de èuros de isprecu a s'annu. In sos 28 istados europeos 88 milliones de tonnelladas de alimentos nch'andant deretos a intro de s'arga: su 70% arribat dae su consumu domèsticu, dae sos ristorantes e dae sas butegas a detàlliu.

Sos 90 annos de Elisabeth II, Republic: «A chentu!» ma «est ora de nche l'acabbare cun sa monarchia»

de Màuru Piredda

Deretos Republic. Url imàgine

«A chentu annos, segnora Windsor!». Su movimentu Republic sas bonas uras bi las at fatas a Elisabeth II, pro sos 90 annos in pessu cròmpidos. Ma, in su matessi messàgiu at annantu s'eticheta pro sas retes sotziales #StopTheReign. Est a nàrrere chi est ora de nche l'acabbare cun sa monarchia. Annuntziada, duncas, una campagna pro s'acumprimentu de unu referendum intre sa dispedida de sa reina e s'incoronatzione de su fìgiu, su prìntzipe Charles. «A pustis de s'interru - gasi su republicanu Graham Smith, intervistadu dae s'Independent - amus a pòdere nàrrere chi nche semus in su de 21 sèculos, e chi si semus a proa a àere unu cabu de istadu nou, diat èssere pretzisu a lu votare». Republic est unu movimentu cun 5mìgia iscritos e 35mìgia sustenidores. Su 16 de trìulas b'at a èssere s'addòviu annuale in Manchester. Agradent o nono a sos britànnicos, sas ideas sunt prus chi non craras: «In una repùblica, sos de sa famìlia Windsor ant a èssere aguales a sos àteros tzitadinos, cun sos matessi deretos a pigare parte a su protzessu polìticu e sena privilègios de status».

Bilartzi. Sa domo de Gramsci monumentu natzionale, italianu

de Maurìtziu Sale

Deretos Ansa   URL imàgine

Peruna duda oe, in sa Càmera de sos deputados, pro chi sa domo, como museu, de Antoni Gramsci, in Bilartzi, potzat devènnere monumentu natzionale. Italianu, si lu dat su sese. Su testu de sa lege promòvida dae sa deputada Caderina Pes (Pd) at otentu 290 votos a favore, 32 contra (sos de su Movimento Cinquestelle) e 16 astènnidos (sos de sa Lega). Como su disinnu de lege nche devet barigare su chilivru de su Senadu. «Votu sàbiu su de sos collegas de sa Càmera chi ant reconnotu sa Domo Gramsci comente monumentu natzionale. Atzione mìnima dèvida a sa retentiva de su primu intre sos antifascistas» at cummentadu Pes. Su collega suo Micheli Piras (Si) at puntualizadu «penso chi s'atu de aprovatzione de sos deputados tèngiat unu sentidu simbòlicu chi dat una collocatzione istòrica dislindada a unu intre sos grandu pensadores de su '900. E in segunda istàntzia unu reconnoschimentu fintzas a sa Sardigna, a sos sardos e a sos voluntàrios e istudiosos de totue, chi ant contribuidu a mantènnere bia sa frama de su pensu gramscianu e a pesare atentu pro chi domo sua non si nche derrueret in pare cun s'ammentu e cun sos inditos suos».

Como-Casteddu 1-1

de Lisandru Beccu

Su Casteddu at sa possibilidade de nche torrare a cumandare sa classìfica bidu chi su Crotone, in s'antìtzipu de sàbadu, at pèrdidu contra a su Cesena. Su Como, imbetzes, ùrtimu in classìfica a sa sola, podet petzi isperare chi sas aversàrias pro sa sarvesa non fatzant puntos.

Fàbiu Aru. Traìghidu dae s’ischina: adiosu a sas Ardennas

de Maurìtziu Sale

Deretos Ansa  URL imàgine

A èssere animosos no est unu delitu. Lu fìamus nois e lu fiat issu. Su disafiu de Amstel (Olanda), su prus lèbiu,  diat èssere dèvidu èssere  su batijare suo in sas tres clàssicas de su Nord. Isetende sa Fritza de Vallònia de mèrcuris 20 e sa Liegi-Bastogna-Liegi de domìniga 24, comente aìamus annuntziadu sa chida colada. Imbetzes b'at àpidu un'impìrigu.  Sos efetos de sa rutòrgia chi l'aiat custrintu a su ritiru in sa de chimbe tapas de su Giru de sos Paisos Bascos, a printzìpios de su mese  sunt torrados a pìgiu. Sa die fiat una die proinosa e suta sa temporada, in su de 89 chilòmetros, lassineit e iscudeit su bratzu mancosu, su burtzu e mescamente s'ischina cun fortza contra a s'asfaltu ruende·nche a intro de sa cuneta. No aiat tentu peruna fratura, peruna ferta grae e pariat chi totu esseret in dima e chi esseret in  possa pro afrontare sas Ardennas.

Referendum. Pro Renzi vitòria de Pirru?

de Màuru Piredda

Deretos fainformazione.it   URL imàgine

15 milliones de tzitadinos italianos, o barda,  nche sunt cròmpidos a sos sègios pro s'espressare  in contu de  estratziones marinas de idrocarburos. S'85,84% de sos chi bi sunt andados at naradu chi emmo a s'abrogatzione de sa normativa chi cunsentit su prelievu de gas o petròliu pro totu sa vida de su giatzimentu. Su 14,16 nât chi nono, a lassare totu comente est. Ma su resurtadu l'at fatu su 68,81% de astensiones. Pro Renzi, su de su "jobs act", ant bìnchidu sos traballadores. Pro Pigliaru,  chi s'astensione la connoschet bene, at bìnchidu su bonu sentidu de sa  gente. Ma chistiones de nche pònnere in sa mesa bi nd'at àteras.

Ecuador. Terremotu, 77 mortos e 588 fertos

de Maurìtziu Sale

Deretos Afp Url imàgine

Si chistionat de 77 mortos e de 588 fertos a cajone de su terremotu chi at corfadu oe s'Ecuador. In intro de note (in logu nostru), totu sa costera s'est dada a trèmere suta sos corfos de su sisma chi paret nche siat issèndidu a su de 7,8 grados de magnitudo, cunforma a su sistema Richter. Sa noa l'at dada a intèndere Jorge Glas, su vitzepresidente cunfirmende s'ora chi fiat pagu prus o mancu a sas sete de sero, ora issoro. S'epitzentru fiat in mesu a s'Otzèanu Patzìficu, carculadu a 20 chilòmetros de profundidade. A unos 170 chilometros dae Quito, sa capitale cun 2milliones e 200mìgia abitantes e a in pessu 27 chilòmetros dae Muisne sa de duas tzitades prus mannas. Pro sas ses provìntzias prus proadas ant decraradu s'istadu de emergèntzia. Su presidente Rafael Correa, chi nche fiat in Vaticanu pro un'addòviu in contu de disparidades sotziales, est torrende conca a domo e at ammìtidu cun s'imprenta chi sos dannos sunt graes. Su terremotu est uno intre sos prus rebestos chi apant mai registradu in s'Istòria ecuadoriana. A sa segura su prus malu dae su 1979. Correa at pregadu sos 16 milliones de abitantes pro chi non tzedant a sa timòria e pro chi non fatzant atziones sena meledare e sena s'agiudu de sos sucurridores. Paret chi sa terra at a sighire a trèmere fintzas in sas oras imbenientes.

Casteddu-Brescia 6-0

de Lisandru Beccu

S'obietivu primàrgiu de oe sunt sos tres puntos. Sa batalla pro su primu postu in classìfica no est ancora acabbada, mescamente a pustis de su parègiu de su Crotone in s'antìtzipu de eris. Sos sardos custu campionadu lu cherent bìnchere e ant totu sas cartas in règula pro lu fàghere.

Su partigianu "Eros" in Sardigna: «Renzi, unu pitzocone chi creet de èssere Napoleone»

de Màuru Piredda

Umberto "Eros" Lorenzoni. Deretos sa gazeta

Acumpangiadu dae Pedru Dettori, su presidente de s'Anpi de sa provìntzia de Nùgoro, Umberto Lorenzoni, est a nàrrere su partigianu "Eros", nch'est cròmpidu a Sardigna pro unos cantos addòbios in Durgali e in Thiniscole. Sa punna fiat sa de sa defensa de sa Costitutzione contra a sos perìgulos chi, a s’ispissu, si presentant pro nche l'iscontzare. Ma sa relata sua at tocadu temas diferentes, mancari ligados a pare.

Fàbiu Aru. Sas Ardennas, unu disafiu nou

de Maurìtziu Sale

Deretos repstatic URL Imàgine

Fàbiu Aru, internatzionale. Sardu. Italianu de intradura. L’aìamus lassadu festende su triunfu in sa Vuelta ispagnola. Cun sos saliares galu infustos a binu frantzesu e sa bandera nostra ghetada in coddos.  Ma su tempus colat, non connoschet pasu e cun issu sas istajones. Fintzas sas de su tziclismu. Torrat a mòvere dae su Bèlgiu, su nostru, a molinare cambas in sas Ardennas.  Pro seguru, in su mese de Abrile, at a leare parte a sa Liegi-Bastogna-Liegi  (Liège-Bastogne-Liège), nàschida in su 1892, pagu prus o mancu 260 chilòmetros. E a sa  Fritza de Vallònia (Flèche Wallonne), nàschida in su 1936, unos 200 chilòmetros. Disafios  clàssicos. Cursas in lìnia. De una tapa ebbia. Sicas e tostas che a pagas. Sas Ardennas. Una tzentrìfuga de canneddas, telàrgios, burratzas. Una grammàtica de nuscos, colores, sonos. Andalitorra de caras, de màllias,de cartzoneddos. Non b’at faeddos pro acrarire su tziclismu a chie no lu pràticat. Una metallurgia in movimentu, ma sena motore, sena sonu. Sa poesia isalenada de su caminu. S'arte de sa rechinta.

Preju de su late e prèmios comunitàrios, Coldiretti blocat sa Nùgoro-Otzana

de Màuru Piredda

Deretos Coldiretti

Una carovana de tratores cun sas banderas de Coldiretti  est mòvida custu mangianu dae sa zona industriale nugoresa de Pradu  conca a Otzana. Chistiones de sa protesta: su preju de su late e sos  prèmios comunitàrios. «Cherimus rispostas dae sa Regione» at naradu su presidente regionale Batista Cualbu.  «Sa Sardigna - at annantu - est s'ùrtima regione pro s'acumprimentu  de sas pràticas de sos prèmios. Pro su 2015 nche semus galu a su 34%».  Pro su chi pertocat su preju de su late paret chi siat pronta una  «difida a sos industriales dae banda de sos avocados nostros». Pro Cualbu «sa lege narat chi su preju de su late non si podet modificare (nen minimare, ne artziare) sena lu cuntratare cun nois». E a pustis sa minetza: «Si no amus a otènnere rispostas amus a manifestare in cada provìntzia».

Mortu Casaleggio, s’ideòlogu de su Movimento Cinquestelle

de Maurìtziu Sale

Deretos lìberos URL imàgine

Sa dispedida de Gianroberto Casaleggio, ideòlogu e co-fundadore de su Movimento cinquestelle, giai impresàriu in su setore de sa comunicatzione e de sas istrategias ligadas a internet at lassadu bòidu umanu e fintzas polìticu. Oe a banda de mangianu, pagu prus o mancu a ora de sas sete, s'edema a su cherbeddu, su male chi l'aiat corfadu unos cantos meses a oe, at bìnchidu su disafiu e nudda ant pòdidu sos dutores e sa voluntade sua. Òmine riservadu, pagu sas aparèssidas in pùblicu, pagu sas intervistas in logu de giornale o de televisione. 

Su nùmene suo in pare cun su de Grillo, fiat presu a su de su Movimentu chi at marcadu sas ùrtimas eletziones polìticas (2013) setzende·nche 109 deputados e 54 senadores in Parlamentu e connotu fiat in totu su padente mediàticu italianu e internatzionale. Pro sa crònaca balet a ammentare chi su Movimentu est nàschidu cun sa cointzidèntzia de tres elementos fundamentales. Unu grandu comunicadore e personàgiu famadu (Grillo), un'organizatzione istratègicu-informàtica de grandu vàllia (pròpiu Casaleggio e sa dita sua) e su sentidu de rebellia populare chi in sos ùrtimos annos at cundidu parte manna de s'eletoradu italianu. 

Como chi una de sas tres cumponentes est bènnida a mancare, baddu si at règhere. S'arriscu como est chi si perdat o si rendat. E si diat fartare una de sas fortzas polìticas prus mannas oe in Itàlia, sos votos de s'eletoradu issoro non diant leare a sa segura conca a su Pd a dae chi fiant e sunt semper in cuntrastu mannu. Su bonu si nch'ant a rùere a intro de sa bartza manna de s'astensionismu o peus, in manos a sa dereta de màdrighe fascista chi est afortinde·si semper prus. Sa morte non connoschet tempus e non batit mai noas galanas, narant sos betzos. Sa noa de sa morte de Casaleggio no est una bona noa. Nen comente fatu umanu nen, galu prus pagu, polìticu.

Yemen. Intradu in vigore su pasu bèllicu rechestu dae s’Onu

de Maurìtziu Sale

Deretos Afp   URL imàgine

Istende a sas acontèssidas  de s'annu in pessu coladu, dae cando sunt cumintzados sos assàchios, cada noa nos nche crompat dae su Yemen paret abba in logu de sicàngiu. Pagas, su prus cuntaminadas e belle semper rebestas. Imbetzes oe, in intro de note, s'agentzia  Afp, presente in su territòriu dae cando est cumintzadu su cunflitu,  at dadu a intèndere chi su pasu bèllicu rechestu dae s'Onu siat cosa fata e chi, pro su momentu fintzas s'Aràbia saudita si sia rèndida a la rispetare. S'arressade su fogu est mòvidu a mesunote, ora locale yemenita.  Sos sauditas, ghia de sa coalitzione contra a sos rebelles Houthi, ant detadu deretu cunditziones noas. Sunt dispostos a atzetare su pasu bastis chi non b'apat  atziones de sos militantes isciitas chi sunt apogiados dae s'Iran. Matessi istrumentos,  matessi mùsica de semper. 

A su chi si leghet in s'agentzia, unos cantos tzitadinos parent animosos. «Isperemus chi s'impòsitu de s'Onu regat e chi cadaunu de sos atores de su cunflitu, lu rispetet» at naradu Abdullah Zawqri residente in Saana «Su pasu est una tirada de àlinu pro totu cantos semus e podet èssere un'inditu pro acabbare una gherra tzivile chi nos morit a intro e a foras» at agiuntu unu giovaneddu chi fiat a costàgiu suo. A rodeu petzi caras afrigidas, ispabatadas, carenas isalenadas, terrore in ogros e in s'ànima. Gente isporada manna. Sos rapresentantes de s'Onu ant dadu a intèndere chi bi diat àere unu negotziadu pro sa paghe definitiva giai su 18 de abrile imbeniente. 

Ammentamus chi sos primos assàchios de sa coalitzione saudita sunt mòvidos in su mese de martzu de su 2015 e chi teniant sa punna, in prus de blocare s'avantzada de sa rebellia Houthi, de nche torrare a sètzere a caddu s'ex presidente (e alleadu saudita) Abd Rabbuh Mansur Hadi. Dae tando, si càrculat, sos mortos sunt prus de 6300 e 1millione e mesu sos isfollados.

Oms: in su mundu b'at 422 milliones de adultos diabèticos

de Lisandru Beccu

Deretos WHO/Atul Loke, Url imàgine

Bator bortas prus de su 1980. S'ùrtimu raportu de s'Oms (Organizatzione mundiale de sa salude) narat chi sas pessones adultas diabèticas, in sos ùrtimos 35 annos, sunt crèschidas in manera perigulosa crompende·nche a 422 milliones. Sos nùmeros nche sunt pigados meda mescamente a càusa de s'obesidade e de su subra-pesu.

Ascoli-Casteddu 2-1

de Lisandru Beccu

Sa mùsica no est mudada e su ritmu est semper su matessi. Non si podet dare sa neghe a sa mala sorte, ca no est gasi. Su Casteddu est in unu momentu negativu e si nde sunt abbigiados totus francu sa dirigèntzia e s'allenadore. Sa partida cun s'Ascoli lu cunfirmat. Sos problemas bi sunt, semus chidas narende·lu e lu podimus iscumproare fintzas dae sos resurtados de sas ùrtimas partidas. Petzi sete puntos in sas ùrtimas oto partidas. Resurtados de ùrtima in classìfica.

Comunas a su votu, data cuncordada pro su 5 de làmpadas

de Lisandru Beccu

S'ufitzialidade est arribada eris. Su 5 de làmpadas, dae sas sete de mangianu a sas ùndighi de sero, in 101 biddas, s'at a votare pro su rinnovu de sos consìgios comunales.

Springsteen contra a is leges transfòbicas. Su Boss nche cantzellat su cuntzertu suo in Greensboro

de Màuru Piredda

Deretos lìberos  URL imàgine

Bruce Springsteen, cras, diat àere dèvidu sonare in Greensboro. «Ma, comente ischimus – est issu etotu a ddu nàrrere –, sa Carolina de su Nord at in pessu aprovadu s'H2b, sa chi is mèdios mentovant comente “sa lege de su còmodu”». Una lege chi, pro su Boss, «atacat is deretos de is tzitadinos Lgbt in is logos de traballu». Is transessuales, dae como in susu (e finas a cando no at èssere acumprida sa re-assignatzione sessuale finamentas a livellu legale) ant a èssere custrintos a impreare còmodos e ispogiadòrgios cunforma a su sessu biològicu originàriu. Una cosa chi aiat chertu, a sa segura, finamentas sa deputada Elisabetta Gardini cando, in su 2006, si peseit a boghes postas contra a sa collega Vladimir Luxuria: «Tue – nargeit – non podes istare inoghe, bae·ti·nche a su de is òmines!».

Regeni: noas e cunfirmas anònimas. Sa prudèntzia de Luisi Manconi

de Maurìtziu Sale

Deretos altsantiri.gr  URL imàgine

Su sidis de giustìtzia imponet cunsideru. Anàlisi de cale si siat fatu nche potzat giùghere a sa veridade.  Sa novidade in sas ùrtimas oras est una lìtera anònima chi elencat elementos giai connotos, iscumproados. E unos cantos particulares disconnotos a su pùblicu, ma giai in manos a sa giustìtzia italiana. Cunforma a s’òrdine de sa missiva anònima amus:

•Su secuestru. Ordimingiadu e ordinadu dae su generale Khaled Shalabi, cabu de sa Politzia criminale e de su Dipartimentu  investigativu de Giza. Su matessi ufitziale cundennadu pro torturas e chi decrareit su farsu contraighende·si. Pro issu in antis fiat intzidente istradale, posca delitu de màdrighe omosessuale.

Casteddu. Istàdiu nou: istùdiu a s'ùrtimu istàdiu

de Maurìtziu Sale

Deretos ilpost  URL imàgine

Su mundu de su fùbalu est unu mundu. Che a cada mundu est fatu de gente. E sa gente, s'ischit, non semper est cuncorde. Antzis, belle mai. Ma est pròpiu dae sos cuntrastos chi naschent sas ideas. Ideas chi ponent cambas, mudant e torrant a mudare fintzas a cando non si fùrriant a fràigu, a cosa fata. Pro su chi pertocat s'istàdiu de Sant'Elia su discursu no est diferente. E como paret chi nche siamus cròmpidos a s'ùrtimu istàdiu de s'istùdiu pro s'istàdiu. Acabbu de sa chirca, de sas peleas, de su progetu. Gioghitu trampa-limba pro ammentare chi su disinnu est in ponte e sos pàrreres, su prus, sunt a favore.

Sanders conchistat su Wisconsin e marcat sa de ses vitòrias consecutivas

de Màuru Piredda

 

Deretos Matthew Staver/Bloomberg via Getty. Url imàgine

 

A pustis de su "super martis" de su 16 de martzu (cun sa conchista de sa Flòrida, de s'Illinois, de su Missouri, de sa Carolina de su Nord e de s'Ohio) pariat chi pro Hillary Clinton ddoe esserent feti caminos in falada. Ma in is primàrias de su 22, su Segretàriu de istadu at pigadu una prima surra binchende petzi in Arizona (cun pagu prus de su 57% de is cunsensos). Bernie Sanders, difatis, at triunfadu in s'Idaho (78%) e in su Utah (79,3%). Surra galu prus manna in is eletziones de su 26: 3-0 pro Sanders vitoriosu in Alaska (81,6%), Hawaii (69,8%) e Washington (72,7%). «Annanghe su Wisconsin a sa lista!», fiat su motu de su sotzialista de su Vermont in is dies coladas. E gasi est istadu: 56,5% de is cunsensos e 45 delegados.

Emigrantes. Acordu Ue Turchia intre rimpàtriu e disterru fortzadu

de Maurìtziu Sale

Deretos Afp URL imàgine

Sunt mòvidos arbeschende a eris sos primos emigrantes sutapostos a sa lege-acordu  intre Ue e Turchia.  Dae sas ìsulas de Lesbo e Chios, cun sa prua conca a Dikili, su portu turcu in ue ant organizadu sos controllos de ritu. Disterrados a bordu de una cantas naes a cabotàgiu lèbiu atuende sos impòsitos de Bruxelles. Fiant 202 in totu. Su prus pachistanos (130) e afganos (42).

Dae Lesbo fiant 136: una fèmina ebbia e 135 òmines. Duos fiant sirianos chi no intraiant in su programa de rimpàtriu e nât chi diant àere seberadu a contu issoro de torrare a Turchia. Àteros 66 dae Chios: 56 òmines 10 fèminas, su prus afganos. A su chi si leghet in Ana, s'agentzia de imprenta grega, in intro de pusticràs (su 6 de abrile) su nùmeru cumplessivu de sos chi diant dèvere mòvere est 750. Cunsiderados illegales. Ca s'aiant leadu a sa sola su caminu conca a s'Europa.

Cunforma a s'acordu  - firmadu, ammentamus, su 18 de martzu in pessu coladu -   s'Unione europea diat dèvere acasagiare ateretantos pròfugos sirianos chi como sunt in territòriu turcu. Unu pranu malefadadu? Unu disinnu a làcana cun sa violatzione de sos deretos umanos, comente afirmant sas organizatziones non guvernativas? A sa segura est imboligosu che a pagos. E in parta bi sunt sa salude, sa dignidade e sa suferèntzia de chie est fuende dae su dolore pro si nche rùere a intro de sa bartza de sos acordos internatzionales.  Patos forsis petzi monetàrios, a sa segura pagu umanitàrios.

“Pabiros de Pànama”. Is ricos evadent. E duncas?

de Màuru Piredda

Deretos Icij, Url imàgine

Jürgen Mossack est un'immigradu tedescu chi nch'est cròmpidu a Pànama in pare cun su babbu, un'ex SS. Ramon Fonseca, imbetzes, in Pànama ddoe est nàschidu. Connotu comente romanzieri at finamentas traballadu, comente consigeri, a costàgiu de su Presidente de sa repùblica. Prus de 40 annos a imoe,  ambos, ant fundadu s'istùdiu legale chi tenet su sambenadu issoro e  chi, oe, nch'est in intro de una traschia.

Dimissiones de Guidi, Tempa Rossa e grupos de pressione. Serracchiani mentovat a Coldiretti

de Màuru Piredda

Deretos corriere.it. Url imàgine

Sa data de su referendum in contu de trivellas est acurtziende·si. Is chi sighint ant a èssere dies in ue s'at a pòdere iscumproare si sa fatzenda “Tempa Rossa” at a èssere “de giudu” comente ddu est istadu su disacatu de Fukushima pro su cuesitu contra a su nucleare. Su ministru Federica Guidi (cun delega a s'Isvilupu econòmicu), a pustis chi is allegas telefònicas e is messageddos chi diant dèvere tzertificare unos cantos ligàmenes sunt essidos a campu, at disinnadu de si dimìtere. Ma ddoe at chie cheret de prus pedende sa conca de Maria Elena Boschi, ministru de is Raportos cun su parlamentu e mentovada in una de is allegas tzitadas.

Casteddu-Spezia 1-2

de Lisandru Beccu

Dae oe su Casteddu at a dèvere renuntziare a Melchiorri. Su giogadore marchigianu tenet una lesione a su legamentu a rughe de su ghenugru e nch'at a brincare totu sas partidas finas a s'acabbu de s'istajone. In contu de resurtados e de partidas, imbetzes, b'at de sinnalare sa vitòria de eris de su Crotone contra a su Lanciano. Sos calabresos, pro como, nche sunt torra in dae in antis, ghiende sa classìfica. Unu motivu in prus pro sos òmines de Rastelli: bìnchere pro nche torrare a su primu postu.

Obligatziones subordinadas. Ite sunt e pro ite cherent tìmidas

de Maurìtziu Sale

Deretos escapethe9to5 URL imàgine

Sas obligatziones subordinadas (prus connotas comente Bond) sunt tìtulos de dèpidu creados dae sas bancas. Tìtulos chi cunsentint a chie los còmporat de devènnere credidore de sa banca chi los at emìtidos incassende, a cadèntzia pre-definida, unos cantos interessos. Sunt documentos de dèpidu ca si diferèntziant dae sos tìtulos de crèditu comunos comente, pro nàrrere, sos assegnos bancàrios o sas cambiales chi podet emìtere chie si siat. Sas subordinadas las podet emìtere petzi una banca o un'istitutu finantziàriu. Si diferèntziant finas dae sas obligatziones ordinàrias – semper de orìgine bancària - ca oferint unu rendimentu prus artu a costàgiu però de un'arriscu artu ateretantu. Difatis, in casu de dificultades, licuidatzione o fallimentu de sa banca emitente, pro nàrrere, chie los at comporados tenet emmo su deretu a èssere rimborsadu, ma a pustis de sos dipendentes de sa banca. A pustis de sos titulares de contu currente e de totu - e sunt medas - sos chi ant sutiscritu cun sa banca fallida obligatziones ordinàrias o depòsitos pro aorru ebbia.

Custu càpitat ca sunt cunsideradas comente chi siant capitale, in prus de èssere tratadas comente a una creze de alternativa a sas atziones. Sunt duncas prus traballosas a las bèndere pròpiu ca sunt acumpangiadas dae un'arriscu prus artu e ca sunt passìbiles de azeramentu in casu de insolvèntzia o fallimentu de s'istitutu creditìtziu chi las at emìtidas. Sugetas duncas a nche pèrdere in parte o totu sa vàllia issoro. In pràtica su chi est acontèssidu de reghente a sa Banca populare de s'Etrùria in pare cun àteras. A s'ispissu sas obligatziones subordinadas non podent èssere mancu cuncambiadas cun àteros tìtulos in su mercadu finantziàriu. Fintzas bendende·las a prètziu prus baratu de su de còmpora pro nche recuperare nessi in parte su valore de sa pèrdida. E est pro custu chi s'ant merèssidu unu gistru curiosu ma craru: tìtulos tòssicos.