 |
| Sa prima pàgina de su tratadu. Deretos lìberos |
«Pane, paghe e terra», nargeint sos
bolscevicos in su 1917. Faeddos determinantes pro sa conchista de sos
operajos e de sos massajos a su programa rivolutzionàriu. «Proponimus,
deretu, a totu sos pòpulos belligerantes e a sos guvernos issoro, su
cumintzu de sas tratativas pro una paghe giusta e democràtica»,
decreteit su segundu cungressu de sos soviet a pustis de sa conchista de
su poderiu. Prima gherra mundiale e
rivolutzione russa fiant, duncas, duos eventos ligados a pare. Ma a sa
paghe giusta e democràtica non bi crompeint, ca su tratadu de Brest
Litovsk, firmadu su 1918 in die de oe, marcheit una vitòria de sos
impèrios tzentrales in su fronte orientale nointamen sa derrota generale
issoro.
Detzisos a amparare de cada manera su poderiu sovièticu e
càrrigos de isperas pro un'isvilupu rivolutzionàriu in otzidente e in
Germània, sos bolscevicos crompeint a sa firma a pustis de su diktat
tedescu. Non fiant totu cantos de acordu: Nikolaj Bucharin fuit su prus
grandu sustenidore de sa tesi de sa gherra rivolutzionària.
E nemmancu
Rosa Luxemburg (s'11 de cabudanni in sa rivista Spartacus) iscrieit
pàginas de gosu pro su tradadu. «Sa “paghe” de Brest-Litovsk est un
illusione. Sa Germània at sighidu sa gherra ocupende Ucràina, Finlàndia,
Lituània, Estònia, Crimea, Càucasu e chirros semper prus mannos de sa
Rùssia meridionale».
Pro sa marxista polaca cheriat nàrrere chi sa
contra-rivolutzione aiat bìnchidu in sas fortilesas rivolutzionàrias;
chi sa Germània punnaiat a isolare s'istadu sovièticu pighende·si
regiones mineràrias e produtoras de trigu, «est a nàrrere sas resursas
econòmicas prus de importu pro sa rivolutzione». Semper e cando, pro
Luxemburg, «sa neghe de sas fartas bolscevìcas» nascheit «dae sa vilesa
de sa sotzialdemocratzia tedesca».
S'«insurretzione in sas retrovias de
s'imperialismu tedescu» fiat pro issa «s'ùnica solutzione». In sos annos
a pustis sos bolscevicos bincheint contra a sos “arvos”, ma peruna
rivolutzione in otzidente triunfeit pro nche bogare s'istadu sovièticu
dae s'isolamentu. Elementu de importu pro cumprèndere s'evolutzione de
sos acadessimentos russos dae tando in susu.
