pàrrere de Màuru Piredda
Est bastante a intèndere faeddende unu
sardu de connoschèntzia nostra disterradu in Germània, durante is fèrias
suas in Sardigna. Ddoe at calicunu chi, intrende in carchi tzilleri de
bidda, pregontet ispantadu: «A ma tando bi l'ais peri bois sa birra dae
s'isceta?». In una manera o in s'àtera, sa pertzetzione de sa
suprematzia teutònica nche colat finamentas cun custos contigheddos. Ma
is noas chi sunt benende dae cussa ala de s'Europa nos mustrant chi is
formuleddas, cunforma a s'andanta naturale de su mercadu e a s'economia
de unu paisu, contant prus pagu de su nudda.
Ddoe nd'at a muntones, si
bi meledamus agigu. In contu de mercadu est dae su 2008 chi si faeddat
de ispeculatzione comente chi esseret carchi cosa de angenu a sa
tzirculatzione de su capitale. In contu de paisos Piigs (Grètzia e
Itàlia über alles) nât chi sunt petzi sa corrutzione e is isprecos
(pròidos dae Marte?) a èssere sa cajone de sa crisi. Acò chi tando (e
paret de ammentare a Craxi cando naraiat chi Mario Chiesa fiat unu
“mariuolo”) finamentas in Germània nât chi ddoe at matzones chi, cun is
fainas issoro, si nche sunt istesiende dae is règulas de su mercadu
lìberu e trasparente. Trasparentes che a is segretos industriales!
Su
chi ddoe àpidu in Germània cun s'iscàndalu de is emissiones fartadas (e
chi non pertocat petzi sa Volkswagen ma peri sa Bmw, a su nessi pro
como) est, imbetzes, sa règula mera e sìnchera. Cando sa punna est sa de
su profetu totu su restu pagu contat. Si non nudda. Sa cosa est essida a
campu pro una resone simple meda: is grupos monopolìsticos de su setore
nche sunt in intro de una gherra cummertziale semper prus manna a dae
chi si previdet una chima noa (semper prus grae) de su fenòmenu chi Marx
numenaiat subra-produtzione. Tando su segretu industriale, chi est
segretu petzi pro nois, est destinadu a èssere bogadu a campu contra a
custu o a cuddu. Sa Volkswagen, fartende is emissiones, at fatu su
traballu suo. E finamentas s'Epa (s'agentzia americana pro s'amparu de
s'ambiente...e de su mercadu automobilìsticu a isteddos e istrìscias).
Si faeddat de pèrdidas in sa bursa, de contraventziones, de atziones
legales de grupu e de veturas de retirare. Ma de su costu sotziale,
ambientale e sanitàriu, de is vidas truncadas dae s'incuinamentu, chie
nde faeddat?
