Colòmbia-Venetzuela. Sa làcana iscurigosa

de Maurìtziu Sale

Deretos Afp

Est una frontera chi nche bàrigat sos 2mìgia chilòmetros, pro natura e pro istòria una de sas làcanas prus chilivradas de su sudamèrica. B'at problemas de controllu e finas de corrutzione, ma custu a sa sola non bastat pro cumprèndere. Comente non diat bastare un'esèrtzitu intreu pro la rèndere impermeàbile. In prus su cunflitu internu in Colòmbia non giuat. In su tempus coladu fintzas sa guerrìllia, ma oe prus chi no àteru sos paramilitares e su narcotràficu. E galu b'at de agiùnghere chi in Venetzuela sos istados de Tàchira e de Zùlia in particulare, sunt un'ispètzia de filiale colombiana. In sos annos non si podent contare sas furas, sa violèntzia contra a pipios e fèminas, sos mortòrgios.

In Venetzuela b'at una populatzione colombiana intre sos 4 e sos 5 milliones. Istimada. Non tzensida. Non totus sunt pròfugos. Ma su prus sunt emigrantes in chirca de mègius sorte a cajone de su cunflitu internu chi a bias est declinadu conca a sa trasformatzione agru-industriale. Sos paramilitares nch'ant istrajadu sos massajos a corfos de bajoneta. Acontessiat finas in antis, ma cun Chavez, sos colombianos sunt istados collidos e tratados sena discriminatzione peruna dae sos venetzuelanos.Custu cheret nàrrere chi, oe in die, su Venetzuela est su paisu chi tenet prus istràngios in totu su mundu. Cun tzitadinàntzia, deretos parìviles e totu su chi li pigat. Fintzas si pro unu colombianu a èssere istràngiu in sa terra de Bolivar contat pagu o nudda.

Semus chistionende de un'istòria de integratzione ispantosa. Forsis ùnica. De leare a esempru. In una intre sas giuras prus dificultosas de su mundu. Chavez però, b'at nàrrere chi non at mai ghetadu manu a una norma, a bisu suo e de sos sustenidores e collaboradores suos nòbile, ma chi in sa realidade no istat ne in chelu ne in terra. Sa benzina est in pràtica a s'indonu (pagu prus o mancu 3 tzentèsimos cada litru). In prus, pro unu sèberu polìticu dislindadu (chi potzat funtzionare o mancu, sàbiu o mancu si narat sotzialismu) at patrotzinadu e finantziadu a manera grae su bonu de sos produtos, in particulare sos benes alimentares.

Totu custu at ingendradu unu fenòmenu antigu cantu a s'òmine: su contrabbandu.

Ant carculadu chi sa benzina la bendant a cudda ala de làcana finas a 25 bortas su prètziu internu e sos àteros produtos a 8-10 bortas tantu. Finas a cando su petròliu e s'economia fiant in ponte, Caracas bi reventiat a bajulare su contrabbandu e finas totu su chi giughiat a inghìriu. Oe càrculant chi nch'essat prus de 100mìgia cubas de carburante illegale cada die in pare cun benes alimentares, cajonende una pèrdida pro s'eràriu de 10 milliardos de dòllaros a s'annu. Cun sa crisi chi b'est oe, chi diat pòdere singiare sa derrota de su guvernu e de totu su sistema "bolivarianu", totu custu non si podet bajulare prus. 

Cun sas reformas ant pigadu unas cantas mesuras esecràbiles, comente a nche rimpatriare 1800 tzitadinos. Manovra de cundennare, ca a sa segura non fiant totu contrabbanderis o criminales, ma su chi est curiosu est chi su guvernu colombianu si siat apelladu a Ginevra e a su rispetu de sos deretos umanos pro blocare custa manovra. Sos mèdios colombianos ant "iscutu a fundu de corru" comente si narat, cundennende su Venetzuela comente a una natzione ratzista. Tzertu chi a propagandare chi Nicolás Maduro, chi òspitat 5 milliones de colombianos, dende·lis iscolas, salude, domos populares e amparu giurìdicu e chi s'est ofertu pro collire 20mìgia pròfugos sirianos (su Rennu Unidu at decraradu su matessi tantu, ma in chimbe annos nda), siat inospitale o peus ratzista est a beru foras dae cale si siat sentidu.

Siat comente si siat, a livellu mundiale, antropològicu, sotziològicu e polìticu su de sos colombianos in Venetzuela est unu de sos problemas atuales prus pagu istudiados e analizados. In Mèssicu, pro nàrrere, sunt annos e annos istudiende su fenòmenu e parende·bi fronte cun sos remèdios prus atzudos. In sa frontera colombianu-venetzuelana mancant de su totu. Mancant sos istùdios ca mancant sos gastos pro los ammaniare e mancant sos istudiosos ca timent. Timent chi nemos los potzat amparare e si cumprendet fintzas su pro ite si pensamus chi sa frontera est unu logu perigulosu a beru, tropu mannu e lassadu in manos a sa criminalidade. Una de sas làcanas, repito, prus chilivradas de su sudamèrica.