 |
| Una sala de su Museu |
Pariat comente a nch'èssere in intro a unu de sos romanzos de Gràtzia Deledda eris, in Nùgoro, in s'inauguratzione de su Museu de su costùmene. Pariat comente chi b'aeret bènnidu gente istràngia dae su chelu a nos ammustrare comente est chi si faghent sas cosas bene fatas. Comente chi b'aeret una boghe angena marinende in àeras e acrarende a sos sardos ite cheret nàrrere a èssere sardu. Faina de gabbale, su Museu nou, nudda ite nàrrere. Cun 11 salas fitianas e 8 temporàneas chi si podent duncas impreare pro ite si siat. Finas pro pràndere o pro comporare udreddos ètnicos, bìculos de Sardigna de nche giùghere a foras pro ammentu. Pro ammentare a su mundu intreu chi sa Sardigna esistit e forsis fintzas sos sardos.
A prima intrada sa sala manna, denumenada Sardigna. A bias chie intrat non penset chi s'agatet in aterue. In su pamentu unu mosàicu chi afrigurat sa Sardigna. Gasi mannu chi non nche lu brincat caddu. E unu grandu ischermu a cristallos lìcuidos cun imàgines chi, a chie intrat, li dant sa mesura giusta de su chi fìamus, de su chi dìamus pòdere èssere, francu de su chi semus. E a pustis, in sos tres pranos de su palatzu, espositziones de cada casta de sa tzivilidade sarda. De sa matessi tzivilidade forsis, chi sos sardos nch'ant pèrdidu cando sunt divènnidos tziviles. Bestimentas, duncas e prendas, traballos de linna, tessiduras, armas, caratzas, cocones, ainas de massaju e de pastore. In su pranu prus artu una professone simulada e totu sos santuàrios de importu, dispostos in intro a un'istùgiu bìdrinu, a totu aposentu. Unu gastu mannu cantu a su Museu matessi: 5milliones de èuros e 13 annos de traballu. Maestràntzias e impresas ocupadas duncas.
Sinnu sotziale bonu e cherta de riscatu pro sa tzitade de Nùgoro chi, cun su tempus, nch'est perdende sa balia sua antiga e prus chi non connota. Presentes su sìndigu, Andria Soddu, s'assessore Clàudia Firino, su presidente de s'Isre (Istitutu superiore regionale etnogràficu) Brunu Mùrgia e su diretore seculare de s'Istitutu, Pàule Piquereddu. Totus fiant prus chi nos cuntentos e satisfatos pro su traballu. Totus aiant ite torrare gràtzias e parabenes. Totus ant chistionadu de orgòlliu, de balentia e de ispantu sardos. Aprètzios, agradessimentos de cada genia. Ma - e custu agigu podet dòlere - l'ant fatu totus in italianu. Perunu faeddu in sardu, perunu tzinnu a e cun sa limba nostra istimada pro cantare sos ispantos de sa faina e pro li bestire solennidade a un'acontèssida chi fiat sarda, pro sos sos sardos e pro sa Sardigna intrea.
In antis de nche barigare, comente in sos bisos de sas autoridades, sas làcanas isulanas. Est una farta fitiana e mala a nche catzare sa de promòvere sa cultura sarda in limba angena. Est sa matessi trampa de semper. E ingendrat sas matessi pregontas de semper: «Semus sardos petzi pro nos ammustrare o lu semus a beru? Como, sena nudda nche li tòddere o li menguare a su Museu chi est e abarrat òpera de gabbale, a cando a nos nch'essire nois a foras dae s'istùgiu bìdrinu in ue nche semus serrados totus, cara a s'istràngiu?» A sa segura custu est argumentu de primore. E sos majores, pro chi servent e maniestent s'autorevolesa issoro e non s'autoridade ebbia chi lis est prus chi non reconnota, lu diant dèvere tènnere presente. A tempus prus.
