13/08/15

Ocse: «Allarme analfabetismu»

de Maurìtziu Sale

Cando naramus analfabetismu pensamus, deretu, petzi a chie no ischit ne a lèghere ne a iscrìere. Unas cantas dies a oe s'Ocse nos at ammentadu imbetzes chi un'analfabeta podet èssere fintzas una pessone chi ischit a iscrìere su nùmene suo, sa data de nàschida, in ue istat e chi mancari agiornat cada momentu s'istadu suo in Fecebook o in Twitter, ma chi no est capatzu " de cumprèndere, valutare, impreare sos testos iscritos pro s'interessare a su chi giughet a inghìriu, pro intervènnere a manera ativa in sa sotziedade, pro si preistabilire e pro nche cròmpere a unas cantas punnas o pro crèschere sas connoschèntzias e sas potentzialidades suas".

Sunt duncas duos analfabetismos diferentes e su chi at evidentziadu s'OCSE si narat analfabetismu funtzionale. In Itàlia pertocat belle su trinta pro chentu de sa populatzione, belle tres pessones in pitzu de deghe. Su datu prus artu in Europa. E in Sardigna in proportzione nche crompet finas belle a su baranta.

Un'analfabeta funtzionale, in aparèntzia, non devet pedire agiudu a nemos comente acontessiat unu tempus, cando bi fiant sos "iscrivanos", sos chi iscriiant e leghiant sas lìteras a sas pessones chi nche teniant parentes a tesu. Un'analfabeta funtzionale, nos acrarit su raportu, fintzas si paret autònomu, non cumprendet però sos tèrmines de una pòlitza de asseguratzione, non nche collit su sensu de un'artìculu de giornale, non est capatzu de resùmere e duncas de s'apassionare a unu testu, no est a tretu de interpretare unu gràficu. No est capatzu duncas de cumprèndere sa sotziedade complicada in ue est custrintu a bìvere.

Tres italianos subra de deghe, sighit s'Ocse, s'informant (o non s'informant), votant (o non votant), traballant (o non traballant) sighende petzi una capatzidade de anàlisi elementare: una capatzidade de anàlisi chi non nche crompet a cumprèndere sa cumplessidade e chi cara a un'eventu cumplessu (sa crisi econòmica, sas gherras, sa polìtica natzionale o internatzionale) nche collit su sentidu basilare ebbia. Un'analfabeta funtzionale duncas bortat su mundu paragonende·lu petzi a sas esperièntzias suas deretas (sa crisi econòmica est petzi sa mèngua de su poderiu suo de còmpora, sa gherra in Ucraina est unu problema petzi si aumentat su prètziu de su gas, sa mèngua de sas tassas est giusta fintzas si currispondet a una mèngua o a s'abolitzione de sos servìtzios pùblicos...) e no est capatzu de fraigare un'anàlisi chi leet in cunsideru fintzas sas cunseguèntzias indiretas, colletivas chi durant in su tempus o nche sunt a tesu in s'ispàtziu.

Pro cumbàtere su problema ispantosu chi s'Ocse at evidentziadu, s'Itàlia (e pro sa parte sua fintzas sa Sardigna) nche diat dèvere furriare su cuntzetu matessi de cumpetèntzia iscolàstica. Nche diat dèvere istesiare sos dogmas, sas cumpetèntzias inùtiles chi sos iscolanos si nch'ismèntigant sa die a pustis de bi las àere espostas a su professore e punnare pro un'insignamentu miradu a sas capatzidades de anàlisi, de sìntesi e de ispeculatzione. Miradu a crèschere sa curiosidade, sa gana de indàgine e de aprofundimentu.