 |
| Cracòvia, deretos lìberos |
A andare a Polònia cheret nàrrere a bisitare sos logos de s'istòria e de sa cultura e mirare cun atentu sas tratas de unu passadu difìtzile. Dae s'invasione nazista a su fràigu de su campu de cuntzentramentu de Auschwitz-Birkenau.
Cracòvia est in su meridione de sa Polònia, in antis fiat fintzas sa capitale, ma oe est abarrada una de sas tzitades cun s'ànimu prus ammajadore. A chirru de susu de su riu Wisla b'est s'apendìtziu prus interessante de sa tzitade, Stare Miasto, sa tzitade betza, nòdida pro sos fràigos gòticos, barocos e rinaschimentales. Domos e palatzos chi sunt resèssidos a si sarvare dae sa gherra. Sos matessi chi inghiriant sa Rynek Glowny, sa pratza de sos frores, divènnida patrimòniu de s'Unesco in su 1978. Medas sunt sas crèsias in sa tzitade e, sa chi prus de sas àteras nche prenat s'ogru, est sa Kosciol Mariacki, de su 1222. Abbaidende conca a sud-est imbetzes agatamus su casteddu e sa catedrale, sunt sètzidos in pitzu de unu montigru, su Wawel. S'istòria de su casteddu est ligada a unu dragu, figura de importu de sa mitologia polaca.
S'apendìtziu ebràicu famadu si mutit Kazimierz e a primitia nascheit comente tzitade a banda. Cun agigu de immaginatzione si nche podet ancora collire su chi est acontèssidu pagu prus o mancu 70 annos a como. Steven Spielberg in su 1993 bi gireit paritzas iscenas de s'òpera tzinematogràfica Schindler's list.
A 70 chilòmetros dae Cracòvia bi sunt sos capannones de sas istruturas de s'inferru. Auschwitz. Unu logu sìmbulu de morte chi rapresentat una de sas pàginas prus tristas e violentas de s'istòria de s'umanidade. Totu est abarradu comente fiat, furros, filu ferru ispinosu, aposentos a gas, binàrios e ancora filu ferru ispinosu totu a inghìriu. Auschwitz est una tapa obligatòria pro chie bìsitat sa Polònia ca donat esperièntzias e riflessiones de importu.
Su biàgiu nche lu serramus in sa capitale. Sa tzitade betza est una prenda, fintzas issa est patrimòniu de s'Unesco dae su 1980. Su casteddu reale, de su de batòrdighi sèculos, est su sìmbulu de sa cultura polaca e de Varsàvia. Sos traballos de acontzu de su 1971 l'aiant torradu a nou ca sos bombardamentos de su 1939, in parte, nche l'aiant derrutu. Fintzas sos aposentos internos los ant acontzados cun atentu e los ant assetiados cunforma a comente fiant tando.
Fintzas su turismu gastronòmicu non lis dispraghet a sos bisitadores, in Varsàvia si podent tastare paritzos pratos caraterìsticos comente su bigos, sos pierogi, sa babka e àteros. B'at petzi ite seberare.
