28/02/18

Rosatellum: comente si votat

de Maurìtziu Sale

Deretos lìberos

PREMISSA
Sa lege previdit  unu valore mìnimu de su 3% a livellu nazionale pro chi sas listas sìngulas potzant intrare a Parlamentu. Francu sas listas relativas a sas limbas de minoria in ue sa làcana  est de su 20% in cada regione a minoria linguistica, duncas finas in Sardigna. Làcana chi pro sas coalitziones nch’àrtziat a su 10%. Semper sa lege su 36% de sos sègios l’assignat cun su sistema uninominale, su 64% cun su proportzionale. Sos votos a sos partidos in coalitzione chi nche crompant a sa làcana de s'1% si los ant a  partzire sos candidados de sa matessi coalitzione. Suta de sa làcana de s'1%, inbetzes, ant a èssere votos pèrdidos. Non si podet votare cun su sistema de su votu iscrobadu.

COLLÈGIOS
Ses sunt sos collègios uninominales: Sardigna 01 Casteddu; Sardigna 02 Nùgoro e Ogiastra; Sardigna 03 Sulcis; Sardigna 04 Tàtari; Sardigna 05 Gaddura; Sardigna 06 Aristanis. Movende dae custos  ses collègios uninominales, nch'ant ammaniadu totu sos àteros.  Su collègiu proportzionale de Tzentru-Sud  pro sa Càmera est cumpostu dae Sardigna 01 Casteddu, Sardigna 03 Sulcis e Sardigna 06 Aristanis; su collègiu de Tzentru-Nord collit a pare Sardigna 02 Nùgoro, Sardigna 04 Tàtari e Sardigna 05 Gaddura. Pro su Senadu, sos tres collègios uninominales sunt Sud, Tzentru e Nord. Su collègiu Sud crobat su de Sardigna 01 Casteddu e su de Sardigna 02 Sulcis; su  Tzentru crobat su de Sardigna 02 Nùgoro e su de Sardigna 06 Aristanis; su Nord collit a pare su de Sardigna 04 Tàtari e su de Sardigna 05 Gaddura. Sa tzircuscritzione proportzionale pro su Senadu imbetzes est ùnica pro totu sa Sardigna: sos candidados sunt sos matessi pro totu sos eletores.

IMPREU DE S’ISCHEDA
S'eletore at a retzire un'ischeda ùnica, siat pro su proportzionale siat pro s’uninominale. Un’ischeda est pro sa Càmera e una pro su Senadu a ue votant sos chi sa die nch’ant cròmpidu sos 25 annos. Subra de s’ischeda, in sa fatzada, b’ant a èssere totu sos inditos pro l'impreare:  comente si votat e comente ant a partzire sos votos.

ISCHEDA ANTI-FRODE
Intre sas novidades introduidas cun su Rosatellum  b'est s'ischeda eletorale cun su "tagliandu anti-frode", un'aina pro impedumare sa trassa de sos votos a cuncàmbiu,  impreende ischedas giai  votadas. In pràtica s'eletore at a retzire un' ischeda  cun unu còdighe alfa-numèricu progressivu iscritu subra de unu tagliandu ligadu a s’ischeda, ma chi si nche podet istratzare a pustis votadu lassende·la ìnnida. Còdighe chi  su presidente de sègiu at a annotare in unu registru apòsitu. A pustis votadu, s'eletore non nch'at a dèvere ghetare s'ischeda a intro de s'urna, comente amus fatu finas a oe, ma bi l'at a dèvere dare in manos a su presidente de sègiu. Su presidente nch'at a istratzare su tagliandu dae s'ischeda e at a confrontare su còdighe cun su chi s'aiat marcadu subra de su registru chi fìamus mentovende. Petzi a pustis su presidente de sègiu nch'at a insertare s'ischeda  a intro de s'urna. Ischeda chi - a pustis de nch'àere istratzadu su tagliandu - at a torrare anònima che a semper. Bàgiat pro ammentu chi su sistema fiat giai  iscritu in s'artìculu 58 de sa lege 361 de su 1957, ma est agiornadu, craru, a oe.